Wrak F53.6 W-6 Solen

Opis stanowiska

Wrak F53.6 SOLEN (W-6) jest pozostałością po szwedzkim okręcie "Solen" (słońce), który zatonął 28 listopada 1627 roku w bitwie stoczonej na redzie Gdańska, zwanej Bitwą pod Oliwą. Był to galeon o długości ponad 30 metrów i nośności około 150 łasztów, zbudowany metodą karawelową (klepki poszycia łączone na styk) z drewna dębowego.

W bitwie pod Oliwą eskadra szwedzka składająca się z 6 okrętów starła się z flotą królewską Zygmunta III, w której skład wchodziło 10 jednostek. W trakcie bitwy „Solen” zaatakowany został przez galeon „Wodnik” i fluitę „Biały Lew”. Szwedzi, nie chcąc dopuścić do abordażu, wysadzili „Solena” w powietrze, detonując proch w komorze prochowej. Rezultatem bitwy było przechwycenie przez flotę króla polskiego szwedzkiego okrętu „Tigeren” oraz ucieczka pozostałych szwedzkich okrętów z miejsca walk i tym samym odblokowanie Gdańska.

więcej

Okoliczności odkrycia

Wrak został odkryty 20 października 1969 roku przez Polskie Ratownictwo Okrętowe.

Lokalizacja

Wrak znajduje się w odległości ok. 3,5 mili morskiej na wschód od Gdyni Redłowa, na głębokości 15 metrów. Jest to miejsce zalegania przeniesionej w 1980 roku pozostałości konstrukcji okrętu.

Przebieg badań

Prace archeologiczne na wraku prowadzono w latach 1970 – 1980, z przerwą w latach 1972 – 1973, kiedy to archeolodzy CMM koncentrowali się na badaniach wraku W-5 „Miedziowiec”. W 1980 roku podniesiono wyeksplorowaną drewnianą konstrukcję wraka i przetransportowano ją w bezpieczniejsze miejsce na Zatoce Gdańskiej, na wysokości Gdyni Orłowa (obecne miejsce zalegania konstrukcji widocznej na modelu 3D).

Chronologia

Drzewa użyte do budowy statku ścięto po roku 1591, co wskazuje, iż "Solen" powstał najwcześniej po tym właśnie roku.

Proweniencja

„Solen” został zakupiony wraz z 8 innymi jednostkami w Republice Zjednoczonych Prowincji Niderlandów dla marynarki szwedzkiej przez Antona Moniera. Po przebudowie (remoncie) wszedł do służby w roku 1624. Pozostałe jednostki to późniejsze: galeony „Christina”, „Manen”, „Pelikanem”, „Regntagen”, „Tigern” i „Enhorningen” oraz pinasy „Regnier" i „Papegojan". Sześć z nich uczestniczyło w bitwie pod Oliwą, wchodząc w skład eskadry szwedzkiej.

Zabytki z wraku

Z wraka wydobyto łącznie ponad 6 tysięcy zabytków. Najwartościowsza jest kolekcja 20 dział spiżowych - 16 wykonanych w Szwecji, dwóch w Rzeczpospolitej oraz dwóch dział z napisami cyrylicą pochodzących z Rusi. Najstarsze z dział pochodzi z 1560 roku. Najmłodsze zostało odlane po roku 1611. Z wraka pozyskano m.in. liczne srebrne monety oraz klipy miedziane – łącznie 1262 numizmaty. Daty na monetach zawierają się w okresie 1591 - 1627.

• Kielich drewniany
• Widelec
• Pachoł (knecht)
• Rekonstrukcja misy glinianej
• Rekonstrukcja dzbana glinianego z nakrywą cynową
• Pieczęć wójta oliwskiego
• Klamra
• Rekonstrukcja garnka glinianego
• Fragment denka od cebrzyka
• Uchwyt do torby
• Dzwonek
• Kałamarz
• Klucz
• Cyrkiel nawigacyjny
• Kula nożycowa
• Kula armatnia
• Kula pełna
• Kapelusz
• Działo szturmowe
• Blok jednokrążkowy - pośredni
• Wózek działowy
• Buteleczka
• Lufa działa ruskiego
• Czop
• Dozownik prochowy
• Pokrywka
• Dozownik prochowy
• Klin
• Pojemnik do przechowywania żywności i napojów
• Rekonstrukcja talerza głębokiego
• Rekonstrukcja misy glinianej
• Rekonstrukcja naczynia glinianego
• Rekonstrukcja talerza glinianego
• Rekonstrukcja talerza glinianego
• Wycior
• Rekonstrukcja talerza glinianego
• Rekonstrukcja kociołka żeliwnego
• Rekonstrukcja misy głębokiej
• Klamerka
• Rekonstrukcja talerza glinianego
• Wieczko pudełka

Bibliografia

Koczorowski E., Bitwa pod Oliwą, Gdynia 1968.
Koperkiewicz A., Solen, Gdańsk 1986.
Smolarek P., Wreck W-6: a preliminary report, Fasciculi Archaeologiae Historicae, Fasciculus IV,1990, s. 47 - 86.
Bednarz T., Okręt szwedzki Solen w świetle źródeł archeologicznych, praca magisterska, UMK, Toruń 2000.
Bednarz T., „De Jonge Seerp”. Badania historyczno - archeologiczne niderlandzkiego statku z końca XVIII wieku, Gdańsk 2015, s. 23 - 25.